Categorie: Geschiedenis

Lady Sale en de terugtocht van de Britten uit Kabul

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
Portret van Lady Sale in gevangenschap, naar een tekening van Vincent Eyre, 1843, British Museum.

Op de begraafplaats van Maitland, een kleine tien kilometer ten oosten van het centrum van Kaapstad, ligt Lady Florentia Sale begraven. Haar grafmonument bestaat uit een obelisk op een rechthoekige sokkel die is versierd met een lauwerkrans. Op een steen in de sokkel staat dat haar heldhaftigheid, haar standvastigheid en haar geduld onder moeilijke omstandigheden deel uitmaken van het verhaal van haar land. Het is een fraai grafmonument, maar het bijzonderste is dat Lady Sale überhaupt hier ligt en niet, zoals veel van haar landgenoten, in de bergen tussen Kabul en Jalalabad.

Lees verder “Lady Sale en de terugtocht van de Britten uit Kabul” →

Gerrit van Harn, Commandeur aan Cabo de boa Esperance

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
De kaarsenkroon van Gerrit van Harn in de Grote Kerk in Culemborg.

In de zeventiende eeuw namen opvallend veel Culemborgers dienst bij de VOC. De bekendsten zijn ongetwijfeld Antonio van Diemen, gouverneur-generaal van Nederlands-Indië van 1636 tot 1645, en Jan van Riebeeck, die in 1652 de Kaapkolonie stichtte. Minder bekend is Gerrit van Harn, de beoogde opvolger van Van Riebeeck als commandeur van de VOC-vestiging aan de Kaap.

Lees verder “Gerrit van Harn, Commandeur aan Cabo de boa Esperance” →

Vijfhonderd jaar nieuwe plaatsnamen in Zuid-Afrika

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
Oude en nieuwe straatnamen in Pretoria.

Het was een bijzonder moment voor Robert Jacob Gordon. Op 17 augustus 1779 arriveerde de Nederlandse ontdekkingsreiziger en militair van Schotse komaf bij de monding van de Gariep. Een kleine twee maanden eerder waren hij en zijn metgezellen met twee ossenwagens uit Kaapstad vertrokken. Op een van de wagens hadden zij een boot meegevoerd die zij nu ter water lieten in de machtige rivier. Zij hesen de Nederlandse vlag en dronken op de gezondheid van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau. Ter ere van de prins doopte Gordon de grootste rivier van Zuid-Afrika tot Oranjerivier.

Lees verder “Vijfhonderd jaar nieuwe plaatsnamen in Zuid-Afrika” →

Kaapse leeuwen voor de Japanse keizer

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
Leeuwenjacht aan de Kaap, anonieme kunstenaar, ca. 1660, National Library of South Africa.

Op 7 maart 1734 richtten gouverneur-generaal Dirk van Cloon en de Indische Raad zich met een bijzonder verzoek tot de Kaapse gouverneur Jan de la Fontaine en zijn Politieke Raad. De Hoge Regering in Batavia vroeg of er iemand aan de Kaap gevonden kon worden die tegen een gepaste vergoeding een paar jonge, levende leeuwen, een mannetje en een vrouwtje, zou kunnen bemachtigen. De Kaapse regering werd verzocht de dieren bij de eerste de beste gelegenheid onder goed toezicht en met de nodige voorzorgsmaatregelen naar Batavia over te brengen, “vermits deselve sullen dienen tot geschenk voor den Japansen keijser”.

Lees verder “Kaapse leeuwen voor de Japanse keizer” →

De deserteurs van Fort Lijdzaamheid

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, MozambiqueEen reactie plaatsen
De Delagoabaai met de VOC-handelspost, ca. 1721, Nationaal Archief, 4.VEL 205.

Weinig handelsposten van de VOC hadden een treurigere geschiedenis dan Fort Lijdzaamheid aan de Delagoabaai in het zuiden van Mozambique, op de plek waar nu de hoofdstad Maputo ligt. De VOC stichtte het fort in 1721 in de hoop goud te vinden en handel te drijven in het gebied. Binnen enkele maanden overleed een groot deel van het garnizoen aan de “oostkustkoorts”, oftewel malaria. De Nederlanders vonden slechts verwaarloosbare hoeveelheden goud en de handel beperkte zich tot ivoor, bijenwas en enkele slaven. Verkenningstochten naar het binnenland leverden ook al niets op. Tot overmaat van ramp plunderden piraten in 1722 het fort.

Lees verder “De deserteurs van Fort Lijdzaamheid” →

Kaapstad onder water

On door Douwe van der GaliëninGeen categorie, Geschiedenis, KaapstadEen reactie plaatsen
Winkelmedewerkers proberen het water buiten te houden bij Cleghorn & Harris aan Adderley Street.

De ellende begon op 23 juni 1904 rond het middaguur. Zware regenbuien veranderden de straten van Kaapstad in rivieren. Vanuit de hoger gelegen wijk Gardens op de helling van de Tafelberg stroomde een muur van modderig water naar beneden richting het centrum van de stad. Op sommige plekken bereikte het water een hoogte van bijna een meter. De bewoners van een huis op de hoek van Glynn en Buitenkant Street konden ternauwernood worden gered uit hun volgelopen huis. ’s Avonds bleven stortbuien de stad teisteren en begon het te onweren. De volgende dag braken de wolken open. Op de Tafelberg waren prachtige watervallen zichtbaar.

Lees verder “Kaapstad onder water” →

Een Oranjeprins in Kaapstad

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, Kaapstad2 reacties
Willem Frederik Hendrik (1820-1879), prins der Nederlanden, door J.B. van Hulst, 1836, Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje Nassau, Den Haag.

Op zondag 6 mei 1838 ging het Nederlandse fregat Bellona onder het gebulder van 21 saluutschoten voor anker in de Simonsbaai. Aan boord bevond zich prins Hendrik, de derde zoon van de latere koning Willem II en Anna Paulowna. Vergezeld door Nederlandse en Britse officieren reed hij op 9 mei in een open rijtuig van Simonstad naar Kaapstad. Daar stonden de straten en de pleinen vol met toeschouwers. Vanwege de afwezigheid van gouverneur George Thomas Napier, die op reis was in het binnenland van de kolonie, verbleef de prins niet in het gouvernementshuis, maar in het vroegere logement van de weduwe De Wit. Voor haar huis wachtte een militaire erewacht hem op. Een muziekkorps speelde het God Save the King en van alle kanten klonk een luid “hoezee!” toen hij uit het rijtuig stapte.

Lees verder “Een Oranjeprins in Kaapstad” →

De ontsnapping van Jan van de Caab

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis2 reacties
Schepen in de Tafelbaai, achttiende eeuw, Rijkmuseum.

Op 12 mei 1750 zette het VOC-schip Hof d’uno koers naar Nederland. Het schip was vijf maanden eerder vertrokken uit Batavia en had tweeënhalve week voor anker gelegen in de Tafelbaai. In Kaapstad waren niet alleen voorraden ingeslagen, maar ook vier nieuwe matrozen gerekruteerd. Een van hen was de ontsnapte slaaf Jan van de Caab. Hij had zich uit de voeten gemaakt toen hij Kaapstad bezocht met de wagen van zijn meester, de landbouwer Hendrick Ecksteen. Ver weg van de Kaap hoopte hij in vrijheid een nieuw leven op te kunnen bouwen.

Lees verder “De ontsnapping van Jan van de Caab” →

De schipbreuk van de Vis

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, KaapstadEen reactie plaatsen
De schipbreuk van de Vis, Jürgen Leeuwenberg, 1740, National Library of South Africa.

“Brand! Brand!”, riep een van de matrozen op de uitkijk. “Waar is brand?”, schreeuwde de stuurman, maar voordat de matroos kon antwoorden waar hij de branding zag, liep het VOC-fluitschip Vis op de rotsen van Groenpunt, iets ten westen van de plaats waar nu de vuurtoren staat. Tegen alle richtlijnen in had de schipper van de Vis in de nacht van 5 op 6 mei 1740 geprobeerd de Tafelbaai binnen te varen. Hij had het licht van de nieuwe batterij in Drieankerbaai aangezien voor het vertrouwde vuursignaal op Robbeneiland. Het schip was in de duisternis recht op de kust afgevaren.

Lees verder “De schipbreuk van de Vis” →

Een zwarte Amerikaan in Transvaal

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
Spoorwegarbeiders op de nog onvoltooide Brinkspruitbrug tijdens de aanleg van de Delagoalijn omstreeks 1892.

15 januari 1893. Het hemd van John Ross werd uitgetrokken, zijn handen werden boven zijn hoofd vastgebonden aan een paal en hij kreeg vijftien zweepslagen van een politieagent. Ross was een zwarte ingenieur die voor de Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij werkte aan de Delagoalijn tussen Pretoria en Lourenço Marques. Hij had het gewaagd fel te reageren op beledigende opmerkingen van een witte collega. In de gesegregeerde Zuid-Afrikaansche Republiek werden Afrikanen voor het minste of geringste zwaar gestraft. De politieagent wist echter niet dat Ross een Amerikaanse staatsburger was. Een diplomatieke rel tussen de Verenigde Staten en de Zuid-Afrikaansche Republiek was geboren.

Lees verder “Een zwarte Amerikaan in Transvaal” →

De inauguratie van Mandela

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, PretoriaEen reactie plaatsen
Op 10 mei 1994 werd Nelson Mandela beëdigd als president van Zuid-Afrika door hoofdrechter Michael Corbett.

Op 10 mei 1994 begon een nieuw hoofdstuk in de Zuid-Afrikaanse geschiedenis. Nelson Mandela werd op die dag geïnaugureerd als eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Zijn partij, het African National Congress, had tijdens de eerste multiraciale verkiezingen van april 1994 een verpletterende overwinning behaald met bijna 63 procent van de stemmen. De inauguratie vond plaats in het amfitheater van het imponerende Uniegebouw op de Meintjieskop in Pretoria, de officiële zetel van de Zuid-Afrikaanse regering sinds 1910.

Lees verder “De inauguratie van Mandela” →

De Kaapse pokkenepidemie van 1713

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, Kaapstad, West-KaapEen reactie plaatsen
Khoikhoi tijdens een storm, anonieme kunstenaar, ca. 1660, National Library of South Africa.

Op 13 februari 1713 arriveerde vanuit Batavia de retourvloot van de Verenigde Oost-Indische Compagnie onder bevel van Johannes van Steeland in de Tafelbaai. Tijdens de zeereis hadden enkele opvarenden, onder wie de kinderen van Van Steeland, de pokken gehad, maar tegen de tijd dat de Kaap werd bereikt waren zij weer hersteld. Na aankomst werd hun kleding zoals gebruikelijk naar de slavenloge aan de Heerengracht gebracht om gewassen te worden. Binnen de kortste keren was een groot deel van de slaven ziek. Tijdens de daaropvolgende zes maanden overleden bijna tweehonderd van de vijfhonderdzeventig Compagniesslaven.

Lees verder “De Kaapse pokkenepidemie van 1713” →

De gevangen gouverneur van Rhodesië

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, Zimbabwe2 reacties
Sir Humphrey Gibbs in vol ornaat.

Elke ochtend hees Sir Humphrey Gibbs de Union Jack in de tuin van Government House en elke avond stak hij zich in een smoking en bracht voor het diner een dronk uit op koningin Elizabeth. Gibbs was van 1959 tot 1969 gouverneur van de Britse kolonie Rhodesië. Hij deed alsof er niets aan de hand was, maar de laatste vier jaar van zijn gouverneurschap was hij een gevangene in zijn ambtswoning.

Lees verder “De gevangen gouverneur van Rhodesië” →

De giraffe van Willem V

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
De giraffe van Willem V was in 2017 even terug in Nederland voor de tentoonstelling “Goede Hoop; Zuid-Afrika en Nederland vanaf 1600” in het Rijksmuseum.

Op 7 oktober 2020 adviseerde de Raad voor Cultuur aan Ingrid van Engelshoven, de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, dat Nederland al het koloniale erfgoed moet teruggeven aan de herkomstlanden, als redelijk zeker kan worden aangetoond dat die landen de stukken onvrijwillig zijn kwijtgeraakt. Dit soort richtlijnen zouden niet alleen voor gestolen erfgoed uit voormalige koloniën moeten gelden, maar voor al het gestolen erfgoed, ook voor de giraffe van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau.

Lees verder “De giraffe van Willem V” →

De Zeven Provinciën in de Unie van Zuid-Afrika

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, KaapstadEen reactie plaatsen
De Zeven Provinciën in de Tafelbaai met de Duivelspiek op de achtergrond.

Op 8 januari 1911 arriveerde het gloednieuwe Nederlandse pantserschip De Zeven Provinciën in de Tafelbaai. Het schip week af van de gebruikelijke route naar Nederlands-Indië door het Suezkanaal om de Nederlandse regering te vertegenwoordigen bij de opening van het parlement van de nieuwe Unie van Zuid-Afrika. De unie was ontstaan op 31 mei 1910 door de samenvoeging van de vier Britse koloniën Kaapkolonie, Natal, Oranjerivierkolonie en Transvaal. De Zeven Provinciën kwam echter twee maanden te laat voor de opening van het parlement op 4 november 1910 vanwege de lange tijd die nodig was geweest om het schip gereed te maken voor zijn eerste verre zeereis.

Lees verder “De Zeven Provinciën in de Unie van Zuid-Afrika” →

De explosie van Braamfontein

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, JohannesburgEen reactie plaatsen
De krater die werd veroorzaakt door de explosie van Braamfontein.

Op dinsdag 4 augustus 2020 ontplofte 2750 ton ammoniumnitraat in de haven van de Libanese hoofdstad Beirut. De explosie veroorzaakte grote schade in de haven en de stad en zorgde voor meer dan tweehonderd doden. In het verleden zijn dergelijke rampen, waarbij grote hoeveelheden explosief materiaal onbedoeld ontploften, vaker voorgekomen. Zo ook op 19 februari 1896 in de wijk Braamfontein in Johannesburg.

Lees verder “De explosie van Braamfontein” →