Op de begraafplaats van Maitland, een kleine tien kilometer ten oosten van het centrum van Kaapstad, ligt Lady Florentia Sale begraven. Haar grafmonument bestaat uit een obelisk op een rechthoekige sokkel die is versierd met een lauwerkrans. Op een steen in de sokkel staat dat haar heldhaftigheid, haar standvastigheid en haar geduld onder moeilijke omstandigheden deel uitmaken van het verhaal van haar land. Het is een fraai grafmonument, maar het bijzonderste is dat Lady Sale überhaupt hier ligt en niet, zoals veel van haar landgenoten, in de bergen tussen Kabul en Jalalabad.

In de zeventiende eeuw namen opvallend veel Culemborgers dienst bij de VOC. De bekendsten zijn ongetwijfeld Antonio van Diemen, gouverneur-generaal van Nederlands-Indië van 1636 tot 1645, en Jan van Riebeeck, die in 1652 de Kaapkolonie stichtte. Minder bekend is Gerrit van Harn, de beoogde opvolger van Van Riebeeck als commandeur van de VOC-vestiging aan de Kaap.

Het was een bijzonder moment voor Robert Jacob Gordon. Op 17 augustus 1779 arriveerde de Nederlandse ontdekkingsreiziger en militair van Schotse komaf bij de monding van de Gariep. Een kleine twee maanden eerder waren hij en zijn metgezellen met twee ossenwagens uit Kaapstad vertrokken. Op een van de wagens hadden zij een boot meegevoerd die zij nu ter water lieten in de machtige rivier. Zij hesen de Nederlandse vlag en dronken op de gezondheid van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau. Ter ere van de prins doopte Gordon de grootste rivier van Zuid-Afrika tot Oranjerivier.

Op 7 maart 1734 richtten gouverneur-generaal Dirk van Cloon en de Indische Raad zich met een bijzonder verzoek tot de Kaapse gouverneur Jan de la Fontaine en zijn Politieke Raad. De Hoge Regering in Batavia vroeg of er iemand aan de Kaap gevonden kon worden die tegen een gepaste vergoeding een paar jonge, levende leeuwen, een mannetje en een vrouwtje, zou kunnen bemachtigen. De Kaapse regering werd verzocht de dieren bij de eerste de beste gelegenheid onder goed toezicht en met de nodige voorzorgsmaatregelen naar Batavia over te brengen, “vermits deselve sullen dienen tot geschenk voor den Japansen keijser”.

Op 12 mei 1750 zette het VOC-schip Hof d’uno koers naar Nederland. Het schip was vijf maanden eerder vertrokken uit Batavia en had tweeënhalve week voor anker gelegen in de Tafelbaai. In Kaapstad waren niet alleen voorraden ingeslagen, maar ook vier nieuwe matrozen gerekruteerd. Een van hen was de ontsnapte slaaf Jan van de Caab. Hij had zich uit de voeten gemaakt toen hij Kaapstad bezocht met de wagen van zijn meester, de landbouwer Hendrick Ecksteen. Ver weg van de Kaap hoopte hij in vrijheid een nieuw leven op te kunnen bouwen.

15 januari 1893. Het hemd van John Ross werd uitgetrokken, zijn handen werden boven zijn hoofd vastgebonden aan een paal en hij kreeg vijftien zweepslagen van een politieagent. Ross was een zwarte ingenieur die voor de Nederlandsch-Zuid-Afrikaansche Spoorwegmaatschappij werkte aan de Delagoalijn tussen Pretoria en Lourenço Marques. Hij had het gewaagd fel te reageren op beledigende opmerkingen van een witte collega. In de gesegregeerde Zuid-Afrikaansche Republiek werden Afrikanen voor het minste of geringste zwaar gestraft. De politieagent wist echter niet dat Ross een Amerikaanse staatsburger was. Een diplomatieke rel tussen de Verenigde Staten en de Zuid-Afrikaansche Republiek was geboren.

Op 7 oktober 2020 adviseerde de Raad voor Cultuur aan Ingrid van Engelshoven, de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, dat Nederland al het koloniale erfgoed moet teruggeven aan de herkomstlanden, als redelijk zeker kan worden aangetoond dat die landen de stukken onvrijwillig zijn kwijtgeraakt. Dit soort richtlijnen zouden niet alleen voor gestolen erfgoed uit voormalige koloniën moeten gelden, maar voor al het gestolen erfgoed, ook voor de giraffe van stadhouder Willem V van Oranje-Nassau.

Zuid-Afrika wordt geplaagd door corruptie. Politici en ambtenaren maken op grote schaal misbruik van hun positie. Begin negentiende eeuw was dit niet heel anders, zo laat het optreden van Sir John Truter zien.