Imhoff’s Gift

On 4 april 202121 april 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, West-KaapEen reactie plaatsen

Na de noordwesterstorm van 21 mei 1737 kwamen de bewindhebbers van de VOC eindelijk in beweging. Van de retourvloot die voor anker lag in de Tafelbaai waren acht van de tien schepen gezonken. Dit was de zoveelste storm die een ravage aanrichtte in de Tafelbaai. De bewindhebbers besloten dat VOC-schepen voortaan ’s winters voor anker moesten gaan in de Simonsbaai, aan de andere kant van het Kaapse Schiereiland. Daar hadden ze minder last van de noordwesterstormen.

De nieuwe ankerplaats had echter haar eigen problemen. Vooral de grote afstand tot Kaapstad maakte de bevoorrading van schepen in de Simonsbaai moeilijk. In 1743 besloot gouverneur-generaal Gustaaf Willem baron van Imhoff, die de Kaap bezocht onderweg naar Indië, daarom een verversingspost te stichten aan de baai. Deze post groeide later uit tot Simonstad. Van Imhoff wilde ook de nabijgelegen vallei van Vishoek omvormen tot een landbouwgebied. Aan de weduwe Christina Russouw, die vanaf haar boerderij Zwaanswyk al een belangrijke bijdrage leverde aan de bevoorrading van de schepen, gaf hij een groot stuk land in het westen van de vallei, vlak bij de kust van de Atlantische Oceaan. De boerderij kwam al snel bekend te staan als Imhoff’s Gift.

Lees verder →

Een nieuw VOC-hospitaal in Kaapstad

On 20 maart 202127 april 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, KaapstadEen reactie plaatsen

Het in aanbouw zijnde hospitaal, ca. 1783, Library of Parliament, Kaapstad.

Eindelijk was het zover. Op 2 november 1772 legde gouverneur Joachim Ammema baron van Plettenberg de eerste steen van het nieuwe hospitaal van de VOC in Kaapstad. Het enorme gebouw dat ruimte moest bieden aan 1450 patiënten werd gebouwd ter vervanging van het oude hospitaal aan de Heerengracht uit 1699. Vanwege de hoge sterfte- en ziektecijfers aan boord van VOC-schepen was het een van de belangrijkste gebouwen van de Kaapse verversingspost. De bouw van het nieuwe hospitaal ontwikkelde zich echter tot een gigantisch hoofdpijndossier voor het Kaapse bestuur.

De moeizame voorbereiding had een waarschuwing kunnen zijn. Al op 22 januari 1765 had de Politieke Raad onder voorzitterschap van gouverneur Rijk Tulbagh, de voorganger van Van Plettenberg, besloten de bewindhebbers van de VOC toestemming te vragen voor de bouw van een nieuw hospitaal. Pas zeven jaar later, na een uitgebreide briefwisseling tussen de Kaap en Amsterdam, werd overeenstemming bereikt over het ontwerp. Luitenant-ingenieur Carel David Wentzel tekende vermoedelijk de definitieve versie. Het hospitaal werd aan de oostzijde van Kaapstad gebouwd, op een terrein dat tegenwoordig wordt begrensd door Barrack Street, Corporation Street, Caledon Street en Buitenkant Street.

Lees verder →

De drostdy van Graaff-Reinet

On 14 februari 202126 april 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, Oost-KaapEen reactie plaatsen

In het binnenland van de Oost-Kaap, aan de voet van de Sneeuberge in een hoefijzervormige bocht in de Sondagsrivier, ligt Graaff-Reinet, de “parel van de Karoo”. Het prachtige dorp herbergt tal van historische gebouwen. Een daarvan is de elegante Kaaps-Hollandse drostdy in de Kerkstraat, ooit de zetel van het Nederlandse gezag in de regio, maar nu al geruime tijd een hotel.

Graaff-Reinet was de laatste plaats die de VOC stichtte in Zuid-Afrika. Gouverneur Cornelis Jacob van de Graaff besloot in 1785 een nieuw district op te richten aan de onrustige oostgrens van de kolonie om de orde in het gebied te herstellen. Hij vernoemde het district naar zichzelf en zijn vrouw Hester Cornelia Reinet. De burger Maurits Herman Otto Woeke uit Stellenbosch werd benoemd tot landdrost van het nieuwe district. Hij kreeg de opdracht een geschikte locatie te zoeken voor de drostdy. In 1786 kocht hij twee boerderijen aan de Sondagsrivier van de burger Dirk Coetzee. Een onaanzienlijk lemen gebouwtje werd ingericht als drostdy. Daaromheen ontstond geleidelijk het dorp Graaff-Reinet.

Lees verder →

Café Riche

On 16 januari 202115 februari 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, Pretoria2 reacties

Café Riche was het oudste eetcafé van Pretoria. Je kon er, uitkijkend over het Kerkplein, genieten van koffie, een grote verscheidenheid aan lokale en Belgische bieren en verse gerechten als het Boer en Brit-ontbijt, bestaande uit bacon, ham, eieren, boerewors en brood. Het café was vooral in trek bij toeristen en ambtenaren. Het fraaie interieur met versieringen in art-nouveaustijl voerde de gasten terug in de tijd. Café Riche was een welkome plek van ontspanning tussen de banken en overheidsgebouwen rond het plein.

Het Reserve Investment Building in 1907. Op de voorgrond het oude postkantoor uit 1887.

Het gebouw, dat eigenlijk het Reserve Investment Building heet, is een van de weinige art-nouveaupanden in Pretoria. Het werd ontworpen door de Nederlandse architect Frans Soff in 1904. Veel van de bouwmaterialen waren afkomstig van de gesloopte kerk op het Kerkplein. De beeldhouwer Anton van Wouw, ook afkomstig uit Nederland, was verantwoordelijk voor het reliëf van Mercurius op de noordoosthoek. Het reliëf van de Romeinse god van de handel verwees naar de financiële instelling die oorspronkelijk in het gebouw zat. De gestileerde uil die uitkijkt over het Kerkplein is van de hand van Charles Marega.

Lees verder →

Het Hoofdpostkantoor van Pretoria

On 10 januari 202115 april 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, PretoriaEen reactie plaatsen

Postkantoren behoorden vroeger tot de voornaamste gebouwen van een stad. Ze verbonden de stad met de wereld. In Pretoria getuigt het statige Hoofdpostkantoor uit 1910 aan de westzijde van het Kerkplein nog altijd van de belangrijke rol die het postwezen ooit innam

Het eerste postkantoor in Pretoria was een eenvoudig gebouw met witgepleisterde muren en een rieten dak. Het stond aan de Pretoriusstraat achter de eerste Raadzaal. In de begindagen van Pretoria brachten renbodes en transportrijders de post naar het postkantoor. Medewerkers van het postkantoor deelden de brieven uit aan het wachtende publiek. Voor ongeletterden lazen zij de brieven voor. Friedrich Jeppe, de postmeester-generaal van de Zuid-Afrikaansche Republiek van 1868 tot 1874, verbeterde het gebrekkige postwezen aanzienlijk met de introductie van postkoetsen en postzegels.

Lees verder →

Het Paleis van Justitie in Pretoria

On 20 december 202016 januari 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, PretoriaEen reactie plaatsen

Het Paleis van Justitie aan de noordkant van het Kerkplein in Pretoria is een van de sierlijkste gebouwen van de stad. Op 8 juni 1897 legde president Paul Kruger de hoeksteen. Onder de steen was een kist geplaatst met daarin de grondwet van de Zuid-Afrikaansche Republiek, een exemplaar van alle kranten van het land, een complete set munten van de republiek en kopieën van de bouwtekeningen van het gebouw.

Aan de bouw was een felle discussie voorafgegaan over het ontwerp. Hoofdrechter John Kotzé wilde als verwijzing naar de oorsprong van het Rooms-Hollandse recht van de Zuid-Afrikaansche Republiek een gebouw in Hollandse renaissancestijl. Hij noemde het Departement van Justitie aan het Plein in Den Haag als voorbeeld. De architect Sytze Wierda, die als hoofd van het Departement Publieke Werken ook de tegenovergelegen Raadzaal had ontworpen, meende dat een te Nederlands gebouw afbreuk zou doen aan het beeld van de Zuid-Afrikaansche Republiek als onafhankelijk land. Hij ontwierp het Paleis van Justitie in de meer internationaal georiënteerde Italiaanse renaissancestijl met een centrale koepel geflankeerd door twee torens.

Lees verder →

De Oude Raadzaal

On 13 december 20204 april 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, PretoriaEen reactie plaatsen

In april 2015 was ik met familie op het Kerkplein in Pretoria. Midden op het plein werd hard gewerkt aan een groot hek ter bescherming van het standbeeld van Paul Kruger. We passeerden het nog onvoltooide hek en liepen richting de Oude Raadzaal. Het voormalige parlementsgebouw van de Zuid-Afrikaansche Republiek zag er gesloten uit, maar tot onze verbazing was de deur niet op slot. Binnen werden we verwelkomd door een opgewekte suppoost. Nadat we entree hadden betaald moesten we, zoals gebruikelijk in Zuid-Afrika, onze namen invullen in een gastenboek. Al een paar dagen waren er geen bezoekers geweest. De suppoost verwachtte blijkbaar niemand meer. Zij deed de deur op slot en gaf ons een rondleiding door het prachtige, verlaten gebouw.

Uitzicht over Pretoria vanaf de kerk op het Kerkplein rond 1885. Het gebouw rechts vooraan is de eerste Raadzaal.

De Raadzaal is het tweede gebouw op deze locatie. Het eerste gebouw uit 1867 was ook gebouwd voor de Volksraad, zoals het parlement van de Zuid-Afrikaansche Republiek heette. Het was een eenvoudig gebouw met witgepleisterde muren, een rieten dak en een veranda waar vaak drie ezels stonden. Natuurlijk konden voorbijgangers het niet laten de dieren te vergelijken met de volksvertegenwoordigers aan de andere kant van de muur.

Lees verder →

Het Kerkplein in Pretoria

On 7 december 202015 mei 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, PretoriaEen reactie plaatsen

Pretoria is de bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika. Het is een statige regeringsstad met fraaie architectuur, lommerrijke buitenwijken en brede straten omzoomd door jacaranda’s die in de lente zorgen voor een prachtige paarse gloed. Het historische middelpunt van de stad is het Kerkplein, de plek van waaruit het oorspronkelijke dorpje uitgroeide tot de vierde stad van het land.

Pretoria werd in 1855 gesticht als de nieuwe hoofdstad van de Zuid-Afrikaansche Republiek. President Marthinus Wessel Pretorius vernoemde de plaats naar zijn vader, de Voortrekkerleider Andries Pretorius. Pretoria kreeg een rechthoekig stratenpatroon met in het midden een open ruimte die diende als marktplaats. Op het plein werd een Nederduitsch Hervormde kerk gebouwd die in 1857 werd ingewijd. Het was een eenvoudig gebouw. Net als de huizen en winkels rond het plein had het witgepleisterde muren en een rieten dak. De eerste gebouwen in Pretoria waren nog opgetrokken in de Transvaalse variant van de Kaaps-Hollands stijl.

Lees verder →

Een nieuw parlement voor Zuid-Rhodesië

On 26 november 202015 februari 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, ZimbabweEen reactie plaatsen

Het ontwerp van Ernest Berry Webber voor een nieuw parlement van Zuid-Rhodesië.

Midden in Harare, op de hoek van Nelson Mandela Avenue en Third Street, staat het parlement van Zimbabwe. Het werd oorspronkelijk gebouwd in 1895 als een hotel toen Harare nog Salisbury heette. In 1899, na het faillissement van de eigenaren, nam de wetgevende raad van Zuid-Rhodesië er zijn intrek. Daarna werd het gebouw meermalen verbouwd en uitgebreid, maar het bleef een weinig indrukwekkend geheel. Dit was de regering van Zuid-Rhodesië, dat in 1923 zelfbestuur had gekregen, een doorn in het oog. In de jaren dertig schreef zij daarom een ontwerpprijsvraag uit voor een nieuw parlement aan Jameson Avenue (nu Samora Machel Avenue). De voorkeur ging uit naar een symmetrisch gebouw in klassieke stijl met een centrale toren of koepel.

Uit tientallen inzendingen uit het Verenigd Koninkrijk en een tweetal uit Zuid-Afrika werd in 1936 het ontwerp van de Engelse architect Ernest Berry Webber als winnaar gekozen. Hij ontwierp een klassiek gebouw met aan weerszijden van de centrale lobby de zalen van de wetgevende vergadering en de toekomstige senaat. Boven de centrale lobby ontwierp hij een 44 meter hoge toren. Helaas is het prachtige parlement van Webber nooit gebouwd, vermoedelijk vanwege de oorlogsdreiging aan het eind van de jaren dertig.

Lees verder →

De hoogste wolkenkrabber van Afrika

On 19 november 202025 januari 2021 door Douwe van der GaliëninArchitectuur, JohannesburgEen reactie plaatsen

In de Johannesburgse buitenwijk Sandton staat sinds kort de hoogste wolkenkrabber van Afrika. De 234 meter hoge Leonardo opende in maart 2020 zijn deuren. De bouw had ruim vier jaar geduurd. Het grootste deel van de 55 verdiepingen is bestemd voor appartementen, een hotel en kantoren. Verder zijn in het gebouw een restaurant, een sportschool, een zwembad, een spa, een crèche en een conferentiecentrum gevestigd. De Leonardo is elf meter hoger dan het Carlton Centre in het centrum van Johannesburg dat 45 jaar lang alle gebouwen van het continent naar de kroon stak.

Het is tekenend voor het verval van het centrum van Johannesburg dat het hoogste gebouw van de stad nu in Sandton staat. Sandton is het nieuwe financiële centrum van Johannesburg. Het staat bekend als de rijkste vierkante mijl van Afrika. Tot in de jaren zeventig was het een rustige buitenwijk met vrijstaande huizen en veel groen. De opening van het winkelcentrum Sandton City in 1973 bracht hier verandering, maar de wijk kwam echt tot bloei door de neergang van het tien kilometer zuidelijker gelegen centrum van Johannesburg in de jaren negentig, na de afschaffing van de apartheid. Bijna alle grote bedrijven verhuisden van het vervallen centrum, dat een brandhaard werd van criminaliteit, naar Sandton. Met de voltooiing van de Leonardo is Sandton het oude centrum nog meer gaan overschaduwen.