Weinig plaatsen in Zuid-Afrika zijn rijker aan historische architectuur dan Graaff-Reinet. Verspreid over het dorp staan prachtige gebouwen in Kaaps-Hollandse, georgiaanse en victoriaanse stijl. Het mooiste gebouw van het dorp is misschien wel het elegante Kaaps-Hollandse Reinethuis aan het eind van de Pastoriestraat.
Lees verder “Het Reinethuis”
Op de hoek van Cavendish Road en Yeo Street in de Johannesburgse wijk Bellevue staat het appartementencomplex Radoma Court. Het gebouw werd in 1937 ontworpen door de jonge architect Harold Le Roith. Het jaar daarop werd het voltooid. Radoma Court was een van de eerste gebouwen in de internationale stijl in Johannesburg. Van begin af aan maakte het baanbrekende ontwerp diepe indruk. Ondanks verval en slecht uitgevoerde renovaties geldt het gebouw nog altijd als een van de belangrijkste voorbeelden van modernistische architectuur in Zuid-Afrika.
Lees verder “Radoma Court”
In de jaren tachtig van de achttiende eeuw raakte neoclassicistische architectuur in zwang in Kaapstad. De frivole krullen van de barok en de rococo maakten plaats voor pilasters en strakke kroonlijsten. In deze overgangsperiode ontstonden ook de zogeheten dakkamers. Dit waren kamers die boven op de platte daken van stadswoningen werden gebouwd. Er wordt wel beweerd dat ze dienden als uitzichtpunt om de komst van schepen in de baai waar te nemen, maar lang niet alle dakkamers waren op de zee gericht. In totaal werden er een stuk of twaalf huizen gebouwd met een dakkamer. Tegenwoordig zijn er nog twee huizen met een dakkamer: het Martin Melckhuis en het gereconstrueerde Rozenhof. Een van de mooiste verdwenen dakkamerhuizen was het London Hotel aan de Langmarkstraat, vlak bij het Groentemarkplein.
Lees verder “Het London Hotel”
Na de noordwesterstorm van 21 mei 1737 kwamen de Heren Zeventien eindelijk in beweging. Van de retourvloot die voor anker lag in de Tafelbaai waren acht van de tien schepen gezonken. Dit was de zoveelste storm die een ravage aanrichtte in de Tafelbaai. De Heren Zeventien besloten dat VOC-schepen voortaan ’s winters voor anker moesten gaan in de Simonsbaai, aan de andere kant van het Kaapse Schiereiland. Daar hadden ze minder last van de noordwesterstormen.
Lees verder “Imhoff’s Gift”
Eindelijk was het zover. Op 2 november 1772 legde gouverneur Joachim Ammema baron van Plettenberg de eerste steen van het nieuwe hospitaal van de VOC in Kaapstad. Het enorme gebouw dat ruimte moest bieden aan 1450 patiënten werd gebouwd ter vervanging van het oude hospitaal aan de Heerengracht uit 1699. Vanwege de hoge sterfte- en ziektecijfers aan boord van VOC-schepen was het een van de belangrijkste gebouwen van de Kaapse verversingspost. De bouw van het nieuwe hospitaal ontwikkelde zich echter tot een gigantisch hoofdpijndossier voor het Kaapse bestuur.
Lees verder “Een nieuw VOC-hospitaal in Kaapstad”
In het binnenland van de Oost-Kaap, in een hoefijzervormige bocht in de Sondagsrivier aan de voet van de Sneeuberge, ligt Graaff-Reinet. Het prachtige dorp, bekend als de parel van de Karoo, herbergt tal van historische gebouwen. Een daarvan is de elegante Kaaps-Hollandse drostdy in de Kerkstraat, ooit de zetel van het Nederlandse gezag in de regio, maar nu al geruime tijd een hotel.
Lees verder “De drostdy van Graaff-Reinet”
Café Riche was het oudste eetcafé van Pretoria. Je kon er, uitkijkend over het Kerkplein, genieten van koffie, een grote verscheidenheid aan lokale en Belgische bieren en verse gerechten als het Boer en Brit-ontbijt, bestaande uit bacon, ham, eieren, boerewors en brood. Het café was vooral in trek bij toeristen en ambtenaren. Het fraaie interieur met versieringen in art-nouveaustijl voerde de gasten terug in de tijd. Café Riche was een welkome plek van ontspanning tussen de banken en overheidsgebouwen rond het plein.
Lees verder “Café Riche”
Postkantoren behoorden vroeger tot de voornaamste gebouwen van een stad. Ze verbonden de stad met de wereld. In Pretoria getuigt het statige Hoofdpostkantoor uit 1910 aan de westzijde van het Kerkplein nog altijd van de belangrijke rol die het postwezen ooit innam
Lees verder “Het Hoofdpostkantoor van Pretoria”
Het Paleis van Justitie aan de noordkant van het Kerkplein in Pretoria is een van de sierlijkste gebouwen van de stad. Op 8 juni 1897 legde president Paul Kruger de hoeksteen. Onder de steen was een kist geplaatst met daarin de grondwet van de Zuid-Afrikaansche Republiek, een exemplaar van alle kranten van het land, een complete set munten van de republiek en kopieën van de bouwtekeningen van het gebouw.
Lees verder “Het Paleis van Justitie in Pretoria”
In april 2015 was ik met familie op het Kerkplein in Pretoria. Midden op het plein werd hard gewerkt aan een groot hek ter bescherming van het standbeeld van Paul Kruger. We passeerden het nog onvoltooide hek en liepen richting de Oude Raadzaal. Het voormalige parlementsgebouw van de Zuid-Afrikaansche Republiek zag er gesloten uit, maar tot onze verbazing was de deur niet op slot. Binnen werden we verwelkomd door een opgewekte suppoost. Nadat we entree hadden betaald moesten we, zoals gebruikelijk in Zuid-Afrika, onze namen invullen in een gastenboek. Al een paar dagen waren er geen bezoekers geweest. De suppoost verwachtte blijkbaar niemand meer. Zij deed de deur op slot en gaf ons een rondleiding door het prachtige verlaten gebouw.
Lees verder “De Oude Raadzaal”
Pretoria is de bestuurlijke hoofdstad van Zuid-Afrika. Het is een statige regeringsstad met fraaie architectuur, lommerrijke buitenwijken en brede straten omzoomd door jacaranda’s die in de lente zorgen voor een prachtige paarse gloed. Het historische middelpunt van de stad is het Kerkplein, de plek van waaruit het oorspronkelijke dorpje uitgroeide tot de vierde stad van het land.
Lees verder “Het Kerkplein in Pretoria”
Midden in Harare, op de hoek van Nelson Mandela Avenue en Third Street, staat het parlement van Zimbabwe. Het werd oorspronkelijk gebouwd in 1895 als een hotel toen Harare nog Salisbury heette. In 1899, na het faillissement van de eigenaren, nam de wetgevende raad van Zuid-Rhodesië er zijn intrek. Daarna werd het gebouw meermalen verbouwd en uitgebreid, maar het bleef een weinig indrukwekkend geheel. Dit was de regering van Zuid-Rhodesië een doorn in het oog, vooral nadat het land in 1923 zelfbestuur had gekregen. In de jaren dertig schreef de regering daarom een ontwerpprijsvraag uit voor een nieuw parlement aan Jameson Avenue (nu Samora Machel Avenue). De voorkeur ging uit naar een symmetrisch gebouw in klassieke stijl met een centrale toren of koepel.
Lees verder “Een nieuw parlement voor Zuid-Rhodesië”
In de Johannesburgse buitenwijk Sandton staat sinds kort de hoogste wolkenkrabber van Afrika. De 234 meter hoge Leonardo opende in maart 2020 zijn deuren. De bouw had ruim vier jaar geduurd. Het grootste deel van de 55 verdiepingen is bestemd voor appartementen, een hotel en kantoren. Verder zijn in het gebouw een restaurant, een sportschool, een zwembad, een spa, een crèche en een conferentiecentrum gevestigd. De Leonardo is elf meter hoger dan het Carlton Centre in het centrum van Johannesburg dat 45 jaar lang alle gebouwen van het continent naar de kroon stak.
Lees verder “De hoogste wolkenkrabber van Afrika”
Eind negentiende eeuw vond een herleving plaats van de Kaaps-Hollandse architectuur. De neo-Kaaps-Hollandse stijl greep terug op de kenmerkende gevels en andere decoratieve elementen van de oorspronkelijke stijl en paste die op een eigentijdse manier toe. Tot aan de Tweede Wereldoorlog was de bouwstijl bijzonder populair in Zuid-Afrika. Niet alleen overheidsgebouwen, treinstations en kerken werden voorzien van Kaaps-Hollandse gevels, maar ook particuliere woningen, zoals dit prachtige huis in Kaapstad dat recentelijk te koop stond voor R10.500.000 (ongeveer €540.000). Het staat op de hoek van de Alexandralaan en de Bo-Oranjestraat in Oranjezicht, een van de mooiste wijken van de stad. Met zijn holbolgevels, schuiframen met luiken en witgepleisterde muren is het een schoolvoorbeeld van de neo-Kaaps-Hollandse stijl.
Lees verder “Een huis in Oranjezicht”
Aan de voet van de Kloofstraat, een populaire uitgaansstraat in de wijk Gardens in Kaapstad, staat het huis Rozenhof. Het pand heeft een rijke geschiedenis, maar helaas heeft de huidige eigenaar laten zien daar weinig oog voor te hebben.
Lees verder “Rozenhof”
Begin twintigste eeuw ontstond in Nederland voor het eerst brede belangstelling voor het Nederlandse koloniale erfgoed. Dit was vooral te danken aan Jacob Cornelis Overvoorde (1865-1930). Hij was archivaris in Dordrecht en later in Leiden. In beide steden richtte hij een historische vereniging op. In 1899 was hij een van de grondleggers van de Nederlandsche Oudheidkundige Bond. Op eigen kosten, maar voorzien van aanbevelingsbrieven van de ministers van Binnenlandse Zaken, Buitenlandse Zaken en Koloniën, reisde hij in 1910-1911 met zijn vrouw Johanna Overvoorde-Gordon naar Afrika, Azië en Noord-Amerika om in kaart te brengen wat er nog over was van het Nederlandse koloniale erfgoed. Het eerste land dat zij bezochten was Zuid-Afrika.
Lees verder “Een Nederlander op zoek naar koloniaal erfgoed”
Tussen Gansbaai en Bredasdorp, in de West-Kaapse Overberg, ligt het schilderachtige missiedorp Elim. De plaats is in 1824 gesticht op de boerderij Vogelstruyskraal door zendelingen van de Moravische Kerk als een thuis voor bevrijde slaven en Khoikhoi die van hun land waren verdreven. De zendelingen vernoemden het dorp naar de bijbelse oase “met twaalf bronnen en zeventig palmen” (Ex. 15:27) waar de Israëlieten zich na hun uittocht uit Egypte legerden.
Lees verder “Elim in de Overberg”
Net als in Europa wordt de skyline van veel plaatsen op het platteland van Zuid-Afrika gedomineerd door een kerktoren. De Toringkerk in Paarl is met 57 meter de hoogste van het land. Op de tweede plaats staat de toren van de Nederduitse Gereformeerde Kerk van Aberdeen, gelegen in de droge Karoo in de provincie Oost-Kaap.
Lees verder “De scheve toren van Aberdeen”
Op de Kaapse Vlakte, net ten oosten van Kaapstad, ligt het wijnlandgoed Vergenoegd. De eerste eigenaar van Vergenoegd was de vrijburger Pieter de Vos. Hij verkreeg dit stuk land in 1696 en, afgaand op de naam die hij eraan gaf, was hij er tevreden mee. Desondanks verkocht hij het vier jaar later aan Ferdinand Appel wiens weduwe Lavina Cloete het erfde na zijn dood. Het landgoed wisselde binnen de familie nog verschillende keren van eigenaar voordat het in 1772 in bezit kwam van Lavina’s kleinzoon Johannes Nicolaas Colijn.
Lees verder “Vergenoegd”
Op moderne kaarten zijn de grenzen van het laat achttiende-eeuwse Kaapstad nog steeds zichtbaar. De Buitengracht, de Buitenstraat en de Buitenkantstraat geven aan tot waar de bebouwing van de nederzetting zich uitstrekte. Daarbuiten, op de hellingen van de Tafelberg lag een gebied met tuinen, boerderijen en landhuizen. Een van die landhuizen was Saasveld op het landgoed De Tuin van Oudtshoorn. Saasveld heeft een opmerkelijke geschiedenis, niet in de laatste plaats omdat het tegenwoordig vijfenzeventig kilometer is verwijderd van zijn oorspronkelijke locatie.
Lees verder “Saasveld”
Douwe van der Galiën 