Auteur: Douwe van der Galiën

De grote storm van 1865

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, West-KaapEen reactie plaatsen
The Great Gale of 1865, Otto Landsberg, 1865.

Op woensdag 17 mei 1865 werd Kaapstad getroffen door een van de meest verwoestende stormen uit de geschiedenis van de stad. De storm kwam in de vroege uren opzetten vanuit het noordwesten. In de Tafelbaai lagen op dat moment drie stoomschepen, 25 zeilschepen en een groot aantal kleinere boten. Rond 9 uur ’s ochtends viel het eerste dodelijke slachtoffer. Een agent van de waterpolitie verdronk toen zijn sloep omsloeg. Kort daarop verbrijzelden de golven de vrachtboot Stag die was uitgevaren om een van de schepen in de baai te voorzien van een extra anker. Slechts twee van de veertien bemanningsleden konden worden opgepikt uit de woeste zee.

Lees verder “De grote storm van 1865” →

Het Reinethuis

On door Douwe van der GaliëninArchitectuur, Oost-KaapEen reactie plaatsen
Het Reinethuis in Graaff-Reinet.

Weinig plaatsen in Zuid-Afrika zijn rijker aan historische architectuur dan Graaff-Reinet. Verspreid over het dorp staan prachtige gebouwen in Kaaps-Hollandse, georgiaanse en victoriaanse stijl. Het mooiste gebouw van het dorp is misschien wel het elegante Kaaps-Hollandse Reinethuis aan het eind van de Pastoriestraat.

Lees verder “Het Reinethuis” →

De Bo-Kaap tijdens de Tweede Wereldoorlog

On door Douwe van der GaliëninFotografie, West-Kaap9 reacties
Cricket in de Kortmarkstraat.

De Bo-Kaap is een schilderachtige wijk op de helling van de Seinheuwel boven het centrum van Kaapstad. De wijk staat vooral bekend om de felgekleurde huizen in Kaaps-Hollandse en georgiaanse stijl, de steile geplaveide straten en de moskeeën met hun sierlijke minaretten. Een groot deel van de huizen werd tussen 1760 en 1840 gebouwd. De meeste inwoners zijn Kaapse Maleiers, moslims die afstammen van slaven uit Azië die door de VOC naar de Kaap waren gebracht. De wijk heette officieel dan ook lange tijd de Maleierbuurt of de Malay Quarter. De bewoners spraken altijd al van de Bo-Kaap.

Lees verder “De Bo-Kaap tijdens de Tweede Wereldoorlog” →

De Kloofstraat in 1853

On door Douwe van der GaliëninKunst, West-KaapEen reactie plaatsen
Kloof Street, Thomas Bowler, 1853, Iziko South African National Gallery.

Thomas William Bowler was de meest productieve schilder van landschappen en stadsgezichten in de negentiende eeuw in Zuid-Afrika. Hij was vooral actief in en rond Kaapstad. De kopafbeelding van deze website is een van zijn vele gezichten op de Tafelbaai en de Tafelberg. De Kloofstraat met de Tafelbaai op de achtergrond was ook een geliefd onderwerp van hem. Hij schilderde het tafereel minstens drie keer. De hier getoonde aquarel dateert uit 1853.

Lees verder “De Kloofstraat in 1853” →

Radoma Court

On door Douwe van der GaliëninArchitectuur, GautengEen reactie plaatsen
Radoma Court in Bellevue, Johannesburg.

Op de hoek van Cavendish Road en Yeo Street in de Johannesburgse wijk Bellevue staat het appartementencomplex Radoma Court. Het gebouw werd in 1937 ontworpen door de jonge architect Harold Le Roith. Het jaar daarop werd het voltooid. Radoma Court was een van de eerste gebouwen in de internationale stijl in Johannesburg. Van begin af aan maakte het baanbrekende ontwerp diepe indruk. Ondanks verval en slecht uitgevoerde renovaties geldt het gebouw nog altijd als een van de belangrijkste voorbeelden van modernistische architectuur in Zuid-Afrika.

Lees verder “Radoma Court” →

Yellow Houses, a Street in Sophiatown

On door Douwe van der GaliëninGauteng, Kunst2 reacties
Yellow Houses, a Street in Sophiatown, Gerard Sekoto, 1940. Olieverf op karton, Johannesburg Art Gallery.

In 1940 kocht de Johannesburg Art Gallery voor het eerst een werk van een zwarte kunstenaar. Het ging om het schilderij Yellow Houses, a Street in Sophiatown van Gerard Sekoto. Om zijn eigen schilderij te kunnen zien moest Sekoto zich voordoen als een schoonmaker. De Johannesburg Art Gallery was voor ‘Europeans only’.

Lees verder “Yellow Houses, a Street in Sophiatown” →

Virusbestrijding aan de Kaap in 1755

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, West-KaapEen reactie plaatsen
Plattegrond van Kaapstad, Carl David Wentzel, 1760, Nationaal Archief, 4.VEL 837.

Na de verwoestende pokkenepidemie van 1713 bleef de Kaap lange tijd gevrijwaard van grootschalige uitbraken van besmettelijke ziekten. In 1755 was het echter opnieuw raak. Met een van de retourschepen van de VOC werden de pokken in april meegebracht van Ceylon. De slaven van de burger Jan de Waal, die in de buurt van het strand werkten, raakten als eersten besmet. Aangezien de meeste slaven in de huizen van hun eigenaars woonden, sloeg het virus binnen de kortste keren over op de burgerbevolking. Halverwege mei had het virus zich over de hele stad verspreid. De ziekte dook vervolgens ook op in binnenland van de kolonie.

Lees verder “Virusbestrijding aan de Kaap in 1755” →

Albrecht Herport, een Zwitserse soldaat aan de Kaap

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, West-KaapEen reactie plaatsen
Gezicht op de Kaap uit “Eine kurtze Ost-Indianische Reiß-Beschreibung” van Albrecht Herport.

De Verenigde Oost-Indische Compagnie was een van de grootste werkgevers in de Republiek. Het bedrijf had duizenden mensen in dienst in Nederland en de overzeese bezittingen. Die mensen kwamen niet allemaal uit Nederland. Ongeveer de helft van het personeel kwam uit het buitenland. Met name het Duitstalige gebied leverde veel VOC-dienaren. Een van hen was Albrecht Herport (1641-1730) uit het Zwitserse Bern. In het boek Eine Kurtze Ost-Indianische Reiß-Beschreibung, uitgegeven in 1669 in Bern, schreef hij over zijn tijd bij de VOC.

Lees verder “Albrecht Herport, een Zwitserse soldaat aan de Kaap” →

Het London Hotel

On door Douwe van der GaliëninArchitectuur, West-KaapEen reactie plaatsen
Het London Hotel, anonieme kunstenaar, ca. 1850, William Fehr Collection.

In de jaren tachtig van de achttiende eeuw raakte neoclassicistische architectuur in zwang in Kaapstad. De frivole krullen van de barok en de rococo maakten plaats voor pilasters en strakke kroonlijsten. In deze overgangsperiode ontstonden ook de zogeheten dakkamers. Dit waren kamers die boven op de platte daken van stadswoningen werden gebouwd. Er wordt wel beweerd dat ze dienden als uitzichtpunt om de komst van schepen in de baai waar te nemen, maar lang niet alle dakkamers waren op de zee gericht. In totaal werden er een stuk of twaalf huizen gebouwd met een dakkamer. Tegenwoordig zijn er nog twee huizen met een dakkamer: het Martin Melckhuis en het gereconstrueerde Rozenhof. Een van de mooiste verdwenen dakkamerhuizen was het London Hotel aan de Langmarkstraat, vlak bij het Groentemarkplein.

Lees verder “Het London Hotel” →

Lady Sale en de terugtocht van de Britten uit Kabul

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
Portret van Lady Sale in gevangenschap, naar een tekening van Vincent Eyre, 1843, British Museum.

Op de begraafplaats van Maitland, een kleine tien kilometer ten oosten van het centrum van Kaapstad, ligt Lady Florentia Sale begraven. Haar grafmonument bestaat uit een obelisk op een rechthoekige sokkel die is versierd met een lauwerkrans. Op een steen in de sokkel staat dat haar heldhaftigheid, haar standvastigheid en haar geduld onder moeilijke omstandigheden deel uitmaken van het verhaal van haar land. Het is een fraai grafmonument, maar het bijzonderste is dat Lady Sale überhaupt hier ligt en niet, zoals veel van haar landgenoten, in de bergen tussen Kabul en Jalalabad.

Lees verder “Lady Sale en de terugtocht van de Britten uit Kabul” →

Gerrit van Harn, Commandeur aan Cabo de boa Esperance

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
De kaarsenkroon van Gerrit van Harn in de Grote Kerk in Culemborg.

In de zeventiende eeuw namen opvallend veel Culemborgers dienst bij de VOC. De bekendsten zijn ongetwijfeld Antonio van Diemen, gouverneur-generaal van Nederlands-Indië van 1636 tot 1645, en Jan van Riebeeck, die in 1652 de Kaapkolonie stichtte. Minder bekend is Gerrit van Harn, de beoogde opvolger van Van Riebeeck als commandeur van de VOC-vestiging aan de Kaap.

Lees verder “Gerrit van Harn, Commandeur aan Cabo de boa Esperance” →

District Six door de lens van Harold Scheub

On door Douwe van der GaliëninFotografie, West-Kaap2 reacties
Richmond Street in de richting van de Tafelbaai.

Pal ten oosten van het centrum van Kaapstad lag ooit het bruisende District Six. De wijk ontstond in de eerste helft van de negentiende eeuw. Aanvankelijk woonden er vooral bevrijde slaven. In de loop der jaren ontwikkelde het gebied zich tot een dichtbevolkte volkswijk. De meeste inwoners waren kleurlingen, maar in de raciaal gemengde wijk woonden ook zwarte, witte en Indiase Zuid-Afrikanen. Veel inwoners werkten in het centrum of in de nabijgelegen haven.

Lees verder “District Six door de lens van Harold Scheub” →

Kaapse leeuwen voor de Japanse keizer

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenisEen reactie plaatsen
Leeuwenjacht aan de Kaap, Wouter Schouten, ca. 1660, National Library of South Africa.

Op 7 maart 1734 richtten gouverneur-generaal Dirk van Cloon en de Indische Raad zich met een bijzonder verzoek tot de Kaapse gouverneur Jan de la Fontaine en zijn Politieke Raad. De Hoge Regering in Batavia vroeg of er iemand aan de Kaap gevonden kon worden die tegen een gepaste vergoeding een paar jonge, levende leeuwen, een mannetje en een vrouwtje, zou kunnen bemachtigen. De Kaapse regering werd verzocht de dieren bij de eerste de beste gelegenheid onder goed toezicht en met de nodige voorzorgsmaatregelen naar Batavia over te brengen, “vermits deselve sullen dienen tot geschenk voor den Japansen keijser”.

Lees verder “Kaapse leeuwen voor de Japanse keizer” →

De deserteurs van Fort Lijdzaamheid

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, Mozambique3 reacties
De Delagoabaai met de VOC-handelspost, 1721, Nationaal Archief, 4.VEL 205.

Weinig handelsposten van de VOC hadden een treurigere geschiedenis dan Fort Lijdzaamheid aan de Delagoabaai in het zuiden van Mozambique. Op de plek waar nu de hoofdstad Maputo ligt, stichtte de VOC in 1721 het fort in de hoop goud te vinden en handel te drijven. Binnen enkele maanden overleed een groot deel van het garnizoen aan de “oostkustkoorts”, oftewel malaria. De Nederlanders vonden slechts verwaarloosbare hoeveelheden goud en de handel beperkte zich tot ivoor, bijenwas en enkele slaven. Verkenningstochten naar het binnenland leverden ook al niets op. Tot overmaat van ramp plunderden piraten in 1722 het fort.

Lees verder “De deserteurs van Fort Lijdzaamheid” →

Kaapstad onder water

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, West-KaapEen reactie plaatsen
Winkelmedewerkers proberen het water buiten te houden bij Cleghorn & Harris aan de Adderleystraat.

De ellende begon op 23 juni 1904 rond het middaguur. Zware regenbuien veranderden de straten van Kaapstad in rivieren. Vanuit de hoger gelegen wijk Gardens op de helling van de Tafelberg stroomde een muur van modderig water naar beneden richting het centrum van de stad. Op sommige plekken bereikte het water een hoogte van bijna een meter. De bewoners van een huis op de hoek van de Glynnstraat en de Buitenkantstraat konden ternauwernood worden gered uit hun volgelopen huis. ’s Avonds bleven stortbuien de stad teisteren en begon het te onweren. De volgende dag braken de wolken open. Op de Tafelberg waren prachtige watervallen zichtbaar.

Lees verder “Kaapstad onder water” →

Een Oranjeprins in Kaapstad

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, West-Kaap2 reacties
Willem Frederik Hendrik (1820-1879), prins der Nederlanden, door J.B. van Hulst, 1836, Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje Nassau, Den Haag.

Op zondag 6 mei 1838 ging het Nederlandse fregat Bellona onder het gebulder van 21 saluutschoten voor anker in de Simonsbaai. Aan boord bevond zich prins Hendrik, de derde zoon van de latere koning Willem II en Anna Paulowna. Vergezeld door Nederlandse en Britse officieren reed hij op 9 mei in een open rijtuig van Simonstad naar Kaapstad. Daar stonden de straten en de pleinen vol met toeschouwers. Vanwege de afwezigheid van gouverneur George Thomas Napier, die op reis was in het binnenland van de kolonie, verbleef de prins niet in het gouvernementshuis, maar in het vroegere logement van de weduwe De Wit. Voor haar huis wachtte een militaire erewacht hem op. Een muziekkorps speelde het God Save the King en van alle kanten klonk een luid “hoezee!” toen hij uit het rijtuig stapte.

Lees verder “Een Oranjeprins in Kaapstad” →

De ontsnapping van Jan van de Caab

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis2 reacties
Schepen in de Tafelbaai, achttiende eeuw, Rijkmuseum.

Op 12 mei 1750 zette het VOC-schip Hof d’uno koers naar Nederland. Het schip was vijf maanden eerder vertrokken uit Batavia en had tweeënhalve week voor anker gelegen in de Tafelbaai. In Kaapstad waren niet alleen voorraden ingeslagen, maar ook vier nieuwe matrozen gerekruteerd. Een van hen was de ontsnapte slaaf Jan van de Caab. Hij had zich uit de voeten gemaakt toen hij Kaapstad bezocht met de wagen van zijn meester, de landbouwer Hendrick Ecksteen. Ver weg van de Kaap hoopte hij in vrijheid een nieuw leven op te kunnen bouwen.

Lees verder “De ontsnapping van Jan van de Caab” →

Imhoff’s Gift

On door Douwe van der GaliëninArchitectuur, West-KaapEen reactie plaatsen
Het voormalige woonhuis op Imhoff’s Gift, nu het Blue Water Café.

Na de noordwesterstorm van 21 mei 1737 kwamen de Heren Zeventien eindelijk in beweging. Van de retourvloot die voor anker lag in de Tafelbaai waren acht van de tien schepen gezonken. Dit was de zoveelste storm die een ravage aanrichtte in de Tafelbaai. De Heren Zeventien besloten dat VOC-schepen voortaan ’s winters voor anker moesten gaan in de Simonsbaai, aan de andere kant van het Kaapse Schiereiland. Daar hadden ze minder last van de noordwesterstormen.

Lees verder “Imhoff’s Gift” →

De schipbreuk van de Vis

On door Douwe van der GaliëninGeschiedenis, West-KaapEen reactie plaatsen
De schipbreuk van de Vis, Jürgen Leeuwenberg, 1740, National Library of South Africa.

“Brand! Brand!”, riep een van de matrozen op de uitkijk. “Waar is brand?”, schreeuwde de stuurman, maar voordat de matroos kon antwoorden waar hij de branding zag, liep het VOC-fluitschip Vis op de rotsen van Groenpunt, iets ten westen van de plaats waar nu de vuurtoren staat. Tegen alle richtlijnen in had de schipper van de Vis in de nacht van 5 op 6 mei 1740 geprobeerd de Tafelbaai binnen te varen. Hij had het licht van de nieuwe batterij in Drieankerbaai aangezien voor het vertrouwde vuursignaal op Robbeneiland. Het schip was in de duisternis recht op de kust afgevaren.

Lees verder “De schipbreuk van de Vis” →

Een nieuw VOC-hospitaal in Kaapstad

On door Douwe van der GaliëninArchitectuur, West-KaapEen reactie plaatsen
Het hospitaal in aanbouw, ca. 1783, Library of Parliament, Kaapstad.

Eindelijk was het zover. Op 2 november 1772 legde gouverneur Joachim Ammema baron van Plettenberg de eerste steen van het nieuwe hospitaal van de VOC in Kaapstad. Het enorme gebouw dat ruimte moest bieden aan 1450 patiënten werd gebouwd ter vervanging van het oude hospitaal aan de Heerengracht uit 1699. Vanwege de hoge sterfte- en ziektecijfers aan boord van VOC-schepen was het een van de belangrijkste gebouwen van de Kaapse verversingspost. De bouw van het nieuwe hospitaal ontwikkelde zich echter tot een gigantisch hoofdpijndossier voor het Kaapse bestuur.

Lees verder “Een nieuw VOC-hospitaal in Kaapstad” →